از بررسی تست‌های میکروبی داروها تا ساخت کیت‌های شناسایی سموم و مارکرهای سرطان پروستات

دکتر محسن امین در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه پژوهشکده علوم دارویی متشکل از چهار مرکز تحقیقات علوم دارویی، مرکز تحقیقات تضمین کیفیت دارو، مرکز تحقیقات طراحی توسعه دارو و مرکز تحقیقات مدیریت و اقتصاد دارو است، اظهار کرد: اولویت‌های پژوهشی ما به طور کلی در حیطه علوم دارویی است. تحقیق و توسعه در زمینه یافتن مولکول‌های جدید با اثرات دارویی مختلف مثل ضدالتهاب، ضد میکروبی و ضد سرطان و کنترل کیفیت مولکول‌های سنتز شده از جمله فعالیت‌های پژوهشکده علوم دارویی است. علاوه بر این، در حوزه مدیریت اقتصاد دارو، هزینه-اثربخشی داروها و بحث‌های اقتصادی و ارائه راهکار برای سیاست‌گذاری کلان بررسی می‌شود.

وی با اشاره به تاکید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بر توسعه و گسترش دانشگاه‌های نسل سوم، گفت: دانشگاه نسل سوم یعنی دانشگاهی که علاوه بر آموزش و پژوهش به تولید فناوری و محصول بپردازد و همچنین سوالات جامعه و صنعت را پاسخ دهد. با توجه به تاکید وزارت بهداشت بر توسعه دانشگاه‌های نسل سوم ما نیز به دنبال انجام پژوهش‌های کاربردی هستیم. تحقیقاتی انجام شده که حاصل آنها، تشکیل هسته‌های فناور بوده است. مثلاً یکی از این هسته‌های فناور به دنبال ساخت کیت‌های شناسایی سموم محیطی است. این کیت‌ها لوازم آزمایشگاهی هستند که با سرعت بالا برای تشخیص مولکول‌های مختلف از جمله سموم محیطی یا مارکرهای سرطان استفاده می‌شوند و دارای ارزش تحقیقی و اقتصادی هستند. یکی دیگر از این هسته‌های فناور پژوهشکده علوم دارویی به دنبال تولید مولکول جدیدی هستند که اثرات ضد سرطانی دارد. دفتری هم در پژوهشکده علوم دارویی به عنوان دفتر نوآوری و بازرگانی فناوری ایجاد کردیم تا تحقیقاتی را که در حال انجام است، تجاری‌سازی کنیم.

دکتر امین درباره ارائه خدمات آزمایشگاهی توسط پژوهشکده علوم دارویی، گفت: یکی از کارهایی که ما انجام می‌دهیم، ارائه خدمات آزمایشگاهی است. پژوهشکده علوم دارویی جزو شبکه آزمایشگاهی است. شبکه آزمایشگاهی مجموعه‌ای از آزمایشگاه‌های معتمد وزارتخانه‌ها است. یکی از فعالیت‌های ما تست‌های حساسیتی است که بررسی کنیم آیا یک دارو حساسیت ایجاد می‌کند. پژوهشکده علوم دارویی معتمد کارخانجات و صنایع نیز است. از آن جایی که صنایع شاید در پاره‌ای از موارد نتوانند آزمایش‌های کنترل کیفیت دارو را انجام دهند، بنابراین پژوهشکده علوم دارویی خدمات آزمایشگاهی را به آن‌ها ارائه می‌کند.

معاون پژوهش و فناوری پژوهشکده علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه داد: دو تیپ نمونه به پژوهشکده علوم دارویی ارجاع می‌شود: نمونه‌هایی که از کارخانه‌های دارویی برای انجام تست‌های مختلف کنترل کیفیت به پژوهشکده فرستاده می‌شوند و نمونه‌هایی که از اداره نظارت بر غذا و دارو ارسال می‌شوند. بر روی دارویی که از سوی کارخانه‌ها به پژوهشکده ارسال می‌شود، تست‌هایی مانند تست میکروبی و تست بررسی وجود ماده موثره ادعا شده در دارو انجام می‌شود. اگر همه‌ تست‌ها در حد مجاز باشند، پرونده دارو برای وزارتخانه فرستاده می‌شود تا کارخانه‌ها مجوزهای لازم برای تولید را بگیرند.

وی افزود: یکی دیگر از بررسی‌های ما بر روی نمونه‌های دارویی یا مکمل‌های دارویی است که اداره نظارت بر دارو و غذا ارسال می‌کند. وزارت بهداشت برخی داروها را به صورت اتفاقی از سطح بازار جمع‌آوری می‌کند و برای پژوهشکده ارسال می‌کند تا از جنبه‌های مختلف مانند حساسیت‌زا بودن یا وجود آلودگی میکروبی چک کنیم. در صورت وجود هرگونه اشکالی، دارو جمع‌آوری می‌شود.

دکتر امین در پاسخ به سوالی درباره تولید دارو در پژوهشکده علوم دارویی گفت: پژوهشکده در زمینه تولید دارو هم فعالیت‌هایی داشته که در این زمینه جا دارد از مرحوم پروفسور عباس شفیعی، پدر علم نوین داروسازی در ایران و مؤسس مرکز تحقیقات علوم‌ دارویی و هم‌چنین دکتر عبداللهی که الان رئیس پژوهشکده علوم‌دارویی هستند یاد کنم. این دو بزرگوار در زمینه سنتز دارو و همکاری با صنعت در حوزه تولید دارو اقدامات زیادی انجام داده‌اند.

معاون پژوهش و فناوری پژوهشکده علوم دارویی درباره فعالیت‌های نوآورانه گفت: متأسفانه محصول جدید نوآورانه به دنیا معرفی نمی‌شود؛ ولی در تلاش هستیم که در زمینه معرفی مولکول‌های جدید هم فعالیت‌هایی داشته باشیم. سعی ما این است که فعالیت‌های ما جنبه‌های نوآورانه هم داشته باشند و در این زمینه تلاش‌هایی هم انجام شده؛ اما تا ورود یک مولکول دارویی به بازار سال‌ها زمان نیاز است.

وی درباره تأثیر شرایط تحریم بر فعالیت‌های پژوهشکده علوم دارویی، گفت: شرایط تحریم باعث شده که ما به سمت خودگردان بودن برویم، مثلاً برای ارائه خدمات آزمایشگاهی تخصصی بر اساس تعرفه‌ای تعریف شده هزینه دریافت می‌کنیم. علاوه بر آن شرایط تحریم باعث شده ما به سمت پژوهش‌هایی برویم که در نتیجه آن‌ها داروهای مورد نیاز خود را تولید کنیم؛ مثل داروی ژنریک سانیتینیب که یک داروی ضدسرطان است و در مرکز رشد دارویی وابسته به دانشگاه علوم‌پزشکی دانشگاه تهران تولید شده است. سانیتینیب جزو مولکول‌هایی است که سال‌ها پیش وارد بازار شده است و الان ما در تولید آن به خودکفایی رسیدیم. علاوه بر آن، داروی پین مکس (PainMax) که یک داروی ضد میگرن است و داروی ژری لاکت (GeriLact) که حاوی ٧ گونه پروبیوتیک مفید است و برای برطرف کردن اختلالات دستگاه گوارشی سالمندان استفاده می‌شود. این داروها اخیراً در شرکت‌های دانش‌بنیان وابسته به پژوهشکده علوم دارویی ساخته شده‌اند.

دکتر امین درباره ارتباط پژوهشکده دارویی با مرکز رشد دارویی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: برخی از اعضای هیات‌علمی پژوهشکده علوم دارویی در برخی شرکت‌های دانش‌بنیان فعالیت دارند.

وی در پایان با بیان اینکه الزاماً همه‌ محصولات تولیدی، مولکول‌های سنتزشده نیستند، گفت: برخی از محصولات دارای منشأ طبیعی بوده و شامل عصاره‌ها و اسانس‌های گیاهی است که در شرکت‌های دانش‌بنیان وابسته به پژوهشکده علوم دارویی فرمولاسیون می‌شوند.

خبر اصلی در ایسنا